Hoe lang is het geleden dat je zelf in de toetsopstelling zat? In 2016 deed in mijn laatste tentamen op de UvA. Als ik om me heen kijk zie ik tafels in lange rijen achter elkaar staan. Stuk voor stuk vol met attributen die je misschien wel nodig hebt. Rekenpapier, kladpapier en tentamenblaadjes. 3 potloden, 2 pennen en markeerstiften. Een gum, een puntenslijper, een rekenmachine, water, snoep, brood. Nu moet het toch goed komen in de komende 3 uur? Docenten lopen zenuwachtig heen en weer en controleren de laatste stapels met tentamens. Er ontstaat langzaam maar zeker een brok in mijn keel. Waarom ben ik niet eerder begonnen met leren? Wat als er vragen in de toets staan die ik niet weet? Ik voel dat om mij heen de andere studenten ook langzaam nerveus beginnen te worden. Potloden worden in keurige rijtjes gelegd en er komen nog meer etenswaren uit de tassen tevoorschijn. De tentamens worden uitgedeeld en ik kijk nog even een paar minuten om me heen, voordat ik de vragen durf te bekijken. Alsof ze er gewoon nog even niet zijn.
Deze week zijn wij begonnen met de Cito toets. “Maak je niet druk, je doet wat je kan!” “Dit helpt ons om te kijken waar we nog aan moeten werken!” “Je hoeft echt niet zenuwachtig te zijn” We benoemen het allemaal in de weken voor de toets en vlak voordat we eraan beginnen. In de hoop dat het onze kinderen geruststelt. Dat ze een gevoel van onzekerheid los kunnen laten.
Vandaag heb ik met hele jonge kinderen besproken wat voor gevoel een toets bij ze oproept en wat het ergste is wat er kan gebeuren. “Juf, dat ik een vraag niet weet. Daar word ik heel zenuwachtig van. Dan ga ik helemaal trillen en dan kijk ik om mij heen en dan.. dan weet ik gewoon niet meer wat ik moet doen” Mijn eigen tentamens flitsen meteen weer voorbij. Dat gevoel van onmacht. Niet weten wat er gaat komen en of je wel de juiste voorbereiding hebt gehad. Ditzelfde gevoel.. dat ongrijpbare gevoel dat je, hoe rustig je ook probeert te blijven, niet weg kunt drukken. Dat gevoel ervaren onze kinderen ook. Hoe luchtig wij ook proberen te zijn.
We hebben een onderwijssysteem waarin getoetst wordt. Hier kunnen we niet omheen. Wel kunnen we onze kinderen leren hoe om te gaan in een dergelijke situatie. Hoe deze spanning om te zetten in een drijfkracht om door te gaan tot het gelukt is. Hoe? Ik heb hier het kant en klare antwoord niet op. Het enige wat ik op dit moment voor ze kan doen is spreken vanuit mijn eigen gevoel en erkennen dat het niet vreemd is wat ze ervaren. Dat ik geloof in hun kunnen en dat het niet erg is als je iets niet weet.
Stiekem voelde vandaag voor mij ook als een toets. Met hetzelfde gevoel van onmacht werd ik vanmorgen wakker. Na een half jaar werken op een zelf geschreven curriculum, met leerlingen die zich op allerlei verschillende niveaus bevinden.. Hoe zou dat nu gaan uitpakken op een gestandaardiseerde toets?
Het uur van de waarheid. Voor mijn 92 kinderen, maar ook voor mij.